उन्हाळ्यात थकवा का वाढतो? – घरगुती उपाय आणि आहार टिप्स
उन्हाळा सुरू झाला की अनेकांना दिवसभर थकवा जाणवतो. सकाळपासूनच शरीरात जडपणा, कामात उत्साह कमी होणं, चिडचिड होणं अशी लक्षणं दिसायला लागतात. विशेषतः दुपारी तर पूर्ण बळच निघून गेल्यासारखं वाटतं.
हे घडतं का, यामागची कारणं कोणती आहेत आणि या त्रासावर घरगुती उपाय व योग्य आहार कोणते — हे सविस्तर पाहूया.
उन्हाळ्यात थकवा का वाढतो?
१. डिहायड्रेशन (पाणी कमी होणं):
उन्हाळ्यात जास्त घाम येतो. त्यामुळे शरीरातलं पाणी आणि इलेक्ट्रोलाइट्स (सोडियम, पोटॅशियम) कमी होतात. यामुळे थकवा, अशक्तपणा येतो.
२. तापमान वाढ:
बाहेरचं तापमान जास्त असल्याने शरीराला आपला तापमान संतुलित ठेवायला अधिक मेहनत घ्यावी लागते. त्यामुळेही ऊर्जा कमी होते.
३. अपुरा आहार:
उन्हाळ्यात अनेक वेळा भूक कमी होते. जर पचनशक्ती आणि आहार कमी असेल, तर शरीराला आवश्यक पोषणद्रव्ये मिळत नाहीत आणि थकवा वाढतो.
४. योग्य विश्रांतीचा अभाव:
उन्हाळ्यात झोप व्यवस्थित होत नाही. रात्री उष्णतेमुळे झोपेत व्यत्यय येतो, त्यामुळे दुसऱ्या दिवशी दिवसभर थकल्यासारखं वाटतं.
५. सतत बाहेरच्या उष्णतेचा सामना:
जास्त वेळ उन्हात किंवा गरम हवेत राहिलं, तर उष्णतेचा थेट परिणाम शरीरावर होतो आणि थकवा वाढतो.
उन्हाळ्यात थकवा कमी करण्यासाठी घरगुती उपाय
१. भरपूर पाणी प्या
- दर दोन तासांनी एक ग्लास पाणी प्या.
- घाम जास्त येत असेल तर लिंबूपाणी, ताक, घरगुती सरबत (उदा. बेलफळ सरबत) घ्या.
- कोल्ड्रिंक्स किंवा पॅकेज्ड जूस टाळा.
२. हलका, पचायला सोपा आहार घ्या
- सकस पण हलकं जेवण घ्या.
- भरपूर फळं (कलिंगड, खरबुज, द्राक्षं) खा.
- काकडी, टोमॅटो, भेंडी यांसारख्या थंडावा देणाऱ्या भाज्या आहारात घ्या.
३. दुपारी विश्रांती घ्या
- शक्य असल्यास दुपारी ३० मिनिटं विश्रांती (छोटी झोप) घ्या.
- दिवसभर ऊर्जा टिकून राहते.
४. थंड पाण्याने अंघोळ करा
- दिवसातून दोन वेळा थंड पाण्याने अंघोळ केल्याने शरीराला थंडावा मिळतो.
- अंघोळीत कोरफडीचा रस, गुलाबपाणी घालू शकता.
५. घरात हवेशीर वातावरण ठेवा
- खोलीत नैसर्गिक वाऱ्याचा प्रवेश ठेवा.
- गरज असल्यास साधं पंखा किंवा कूलर वापरा.
६. जड कामं सकाळी करा
- फार शारीरिक मेहनतीचं काम सकाळी लवकर करा.
- दुपारी शक्यतो जास्त हालचाल टाळा.
७. लिंबूपाणी किंवा ताक रोजच्या आहारात घ्या
- रोज एक वेळ तरी ताक प्या.
- लिंबूपाणीमध्ये थोडं मीठ घालून प्यायल्यास इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता भरून निघते.
उन्हाळ्यातील आहार टिप्स
✅ सकाळचा आहार
- फळं: कलिंगड, खरबुज, पेरू
- लिंबूपाणी किंवा घरचं मोसंबी ज्यूस
- थोडीशी मूगडाळ किंवा पोहे
✅ दुपारचं जेवण
- भात+ताक
- थंडावा देणाऱ्या भाज्या (उदा. भेंडी, परवल)
- कोशिंबीर (काकडी, टोमॅटो)
✅ संध्याकाळी
- सुकामेवा: बदाम, अक्रोड (थोडक्याच प्रमाणात)
- काही प्रमाणात फळांचा वापर
✅ रात्रीचं जेवण
- हलकं आणि लवकर जेवा
- उकडलेली भाज्या, मूगडाळ, फुलका
- झोपण्यापूर्वी एखादं फळ किंवा कोमट पाणी
विशेष टीप:
- जास्त तळलेले, मसालेदार पदार्थ उन्हाळ्यात टाळा.
- दिवसातून वेळोवेळी थोडंसं थोडंसं खाणं उत्तम.
- डिहायड्रेशन टाळण्यासाठी घरगुती उपाय नियमित करा.
- जर खूप थकवा, चक्कर, किंवा डिहायड्रेशनची लक्षणं जाणवत असतील तर त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
उन्हाळ्यात थकवा वाढणं एक सामान्य समस्या असली, तरी योग्य काळजी घेतल्यास आपण हा त्रास सहज कमी करू शकतो.
पाणी भरपूर प्यावं, आहार हलका ठेवावा, विश्रांती घ्यावी आणि शरीराला थंडावा मिळेल याची काळजी घ्यावी. घरगुती उपाय आणि आहारातील छोटे बदल तुम्हाला उन्हाळ्यातही ताजंतवानं ठेवू शकतात!